Gevallen Nederlanders herdacht in Libanon

Daisy Mohr- Radio Nederland Wereldomroep

Voor het eerst zijn de Nederlandse UNIFIL-soldaten herdacht die omkwamen tijdens hun vredesmissie in Libanon. In de zuidelijke havenstad Tyre werd twee minuten stilte gehouden. ‘Libanon hoort nu ook thuis in het rijtje landen met een dodenherdenking.’

Alle burgers en militairen die tijdens de Tweede Wereldoorlog of daarna bij gevechtshandelingen zijn omgekomen worden op 4 mei herdacht op de Dam in Amsterdam. ‘De gevallenen in Libanon horen daar ook bij’, zegt ambassadeur Hero de Boer. Hij staat in de brandende ochtendzon op het pleintje voor het UNIFIL-monument in Tyre.

‘Uw rol was belangrijk ter handhaving van de vrede en de nationale eenheid van dit land. Gelukkig overleefde u deze periode. Maar laten wij de gevallenen nimmer vergeten.’ De ambassadeur kijkt naar de veertien Libanonveteranen die voor deze gelegenheid uit Nederland zijn overgekomen.

Jong en slecht voorbereid
Nadat het kabinet Van Agt begin 1979 het verzoek kreeg om soldaten te leveren voor de United Nations Interim Force in Lebanon (UNIFIL), gingen tot 1985 in totaal zo’n 8600 Nederlandse militairen naar het land. Ze waren jong en slecht voorbereid op de eerste grote vredesmissie waar Nederland aan deelnam.

Negen van hen kwamen om het leven. ‘Gelokt door het beeld van strandvakantie en avontuur kwamen jullie hier terecht. De realiteit was heel anders’, zegt de geestelijk verzorger die is meegereisd met het gezelschap. Meer dan tien procent van de ‘Unifillers’ kwam terug met posttraumatische stress syndroom (PTSS).

Kippenvel
‘Dit zijn kippenvel-momenten. Hier doe je het voor’, zegt Chris van Laarhoven na afloop van de herdenkingsceremonie. Hij is Libanonveteraan en oprichter van de stichting ‘Weerzien met Libanon’. ‘Dit is erkenning op een andere manier. Libanon hoort nu thuis in het rijtje landen waar herdacht wordt.’

Hij heeft tijdens de twee minuten stilte niet aan een specifiek persoon gedacht, zegt hij: ‘Er zijn negen mannen omgekomen, maar eigenlijk zijn het er veel meer. Er zijn er genoeg die daarna in Nederland zelfmoord hebben gepleegd of die thuis nog altijd in de zeik zitten door wat ze hebben meegemaakt.’

Van Laarhoven weet zelf maar al te goed wat de impact van de Libanon missie kan zijn. Als ambulancechauffeur verkeerde hij vaak in hele heftige situaties. Na zijn terugkeer ontwikkelde ook hij PTSS. Hij raakte zijn werk en zijn gezin kwijt en zat jarenlang in de put.

Geen trauma
Anderen hebben minder last van hun tijd hier. ‘Ik was al jaren enorm aan het twijfelen. Heb ik wel zin om te gaan?’ vertelt Bert Meijer. Hij was in 1979 vijf maanden in Libanon gestationeerd en is nu met zijn vrouw voor de eerste keer terug.

‘Na mijn terugkomst heb ik mijn foto’s in een fotoboek geplakt en daarna heb ik er nog maar weinig aan gedacht. Acht jaar geleden schreef mijn zoon een opstel over een Libanese vluchteling in Nederland. Toen kwam het toch ineens allemaal weer naar boven.’

Terug in de tijd
Als korporaal-waterzuiveraar maakte Meijer relatief weinig gevaarlijke situaties mee. In tegenstelling tot veel andere Libanon-veteranen heeft hij geen trauma opgelopen. ‘En het drinkwater was hier prima, dus ik heb geen druppel hoeven te zuiveren.’

Na zijn aankomst op het vliegveld kwamen er wel allerlei gevoelens los. ‘Het is alsof je dertig jaar terug gaat.’ Op het programma staat nog een tour van heel Libanon. ‘Dit moet een fantastisch land zijn. Ons leefgebied bestond uit een paar vierkante kilometer. Ik ga nu plaatsen zien waar ik toen niet kon komen.

Biertje
‘De verhalen komen de komende dagen’, weet Van Laarhoven die regelmatig Libanonreizen voor veteranen organiseert.  »s Avonds met een biertje vinden ze elkaar en dan komen ze los. Tijdens de vorige reis zijn er een paar volledig door het lint gegaan. Die zitten nu in behandeling.’

Publicité